Het handelsverdrag tussen de EU en Canada (CETA) treedt donderdag voor een groot deel in werking.

De afschaffing van vrijwel alle importheffingen zorgt naar verwachting voor een forse groei in de onderlinge handel in goederen en diensten en overheidsaanbestedingen.

Nederlandse exporteurs denken dat het verdrag ons land tot 1,2 miljard euro aan extra inkomsten kan opleveren. Onder meer kaasmakers en machinefabrikanten zien kansen.

Critici stellen dat CETA de Europese normen op het vlak van milieu, voedselveiligheid en arbeid uithollen. Zo wijst Greenpeace Nederland erop dat de Canadese landbouw veel meer gebruik maakt van pesticiden en genetisch gemanipuleerde gewassen dan de Europese.

Ook zou het verdrag Canadese en Amerikaanse multinationals de middelen geven om de regels rond bijvoorbeeld klonen en groeihormonen te ondermijnen. De organisatie vindt het “onaanvaardbaar” dat het “gevaarlijke” verdrag van kracht wordt zonder dat de nationale parlementen hun oordeel hebben gegeven.

De Europese Commissie verwerpt de kritiek en ziet het verdrag als een "progressief’’ instrument om de "mondiale handelsregels eerlijk vorm te geven’’, gebaseerd op Europese waarden. Volgens handelscommissaris Cecilia Malmström onderstrepen beide partijen met CETA hun sterke betrokkenheid bij duurzame ontwikkeling.

Het omstreden verdragsdeel over het aparte rechtssysteem (ICS) voor conflicten tussen overheden en buitenlandse investeerders kan pas van kracht worden als de parlementen in de lidstaten groen licht voor het verdrag hebben gegeven. Milieuorganisaties, vakbonden en linkse politici vrezen voor de mogelijkheden die grote bedrijven hierbij krijgen om schadevergoedingen te eisen.

België heeft begin september een oordeel van het het Europees Hof van Justitie gevraagd over het investeringshof. Daar reageerden foodwatch, Milieudefensie, Greenpeace en Transnational Institute verheugd op.

"Wij hebben ook in Nederland meermaals gevraagd om deze toets. Het is heel goed dat België dat nu wel doet, we dreigen een verdrag ingerommeld te worden waarvan we de gevolgen niet kunnen overzien", liet een woordvoerder weten namens de organisaties.